مشوق‌های مالی، حلقه مفقوده توسعه خودروهای هیبریدی با ساخت داخل در ایران
به گزارش خبرنگار خودروکار - در دهه‌های اخیر، رشد شتابان شهرنشینی، افزایش تردد خودروها و وابستگی گسترده به سوخت‌های فسیلی منجر به بروز بحران‌های جدی زیست‌محیطی، از جمله آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی شده است. ایران به عنوان یکی از کشورهای دارای شبکه حمل‌ونقل متکی بر خودروهای بنزینی، با چالش‌های متعددی در زمینه آلودگی هوا، مصرف بالای سوخت و هزینه‌های ناشی از واردات بنزین و گازوئیل روبه‌رو است. در این میان، توسعه و گسترش خودروهای هیبریدی می‌تواند راهکاری مؤثر برای کاهش مصرف سوخت و آلاینده‌ها باشد. اما برای گسترش واقعی این فناوری در کشور، تنها تولید یا واردات کافی نیست؛ بلکه باید سازوکارهای حمایتی هدفمند به‌ویژه در زمینه مشوق‌های مالی برای خریداران و سرمایه‌گذاران در تولید داخلی این خودروها طراحی و اجرا شود.
صنعت خودروی ایران با وجود سابقه چند دهه‌ای، هنوز به شدت به فناوری موتورهای احتراقی وابسته است. در حالی که بسیاری از کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه، مسیر حرکت به سمت خودروهای برقی و هیبریدی را در پیش گرفته‌اند، ایران در سال‌های اخیر با چالش عقب‌ماندگی تکنولوژیک روبه‌رو شده است. این امر نه‌تنها به افزایش آلاینده‌ها و هزینه‌های سوخت منجر می‌شود، بلکه باعث از دست رفتن مزیت رقابتی در بازارهای بین‌المللی نیز خواهد شد.
با توجه به شرایط اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی، تولید کامل خودروهای تمام‌برقی ممکن است در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نباشد، اما خودروهای هیبریدی با عمق ساخت داخل بالا می‌توانند حلقه واسطی میان فناوری سنتی و مدرن باشند. این خودروها ضمن کاهش مصرف سوخت، زمینه انتقال دانش فنی و ارتقای ظرفیت تولید داخلی را نیز فراهم می‌سازند.
خودروهای هیبریدی از ترکیب موتور احتراق داخلی و موتور برقی بهره می‌برند، که نتیجه آن کاهش مصرف سوخت و آلایندگی به میزان ۲۰ تا ۵۰ درصد است که این موضوع از چند جهت برای کشور اهمیت دارد:
با توجه به مصرف بالای سوخت در ایران و یارانه سنگین پرداختی به فرآورده‌های نفتی، هر درصد کاهش در مصرف سوخت می‌تواند میلیاردها تومان صرفه‌جویی ایجاد کند. خودروهای هیبریدی در ترافیک‌های سنگین که موتور برقی نقش فعال‌تری دارد، آلودگی بسیار کمتری ایجاد می‌کنند.ضمن آن که تولید خودروهای هیبریدی با قطعات داخلی می‌تواند جایگزین واردات مدل‌های خارجی شده و از خروج ارز جلوگیری کند.
با وجود مزایای یادشده، بازار خودروهای هیبریدی در ایران هنوز در مرحله ابتدایی است که مهم‌ترین موانع توسعه این حوزه را می توان هزینه بالای تولید و قیمت نهایی بالا برای مصرف‌کننده،کمبود زیرساخت‌های پشتیبان فنی و خدمات پس از فروش، نبود نظام حمایتی شفاف از خریداران و نوسانات اقتصادی و نبود ثبات سیاست‌گذاری در حوزه انرژی و خودروسازی دانست.
کشورهای مختلف برای توسعه‌ی بازار خودروهای هیبریدی از ترکیبی از مشوق‌های مالی، تسهیلات بانکی و سیاست‌های مالیاتی سبز استفاده کرده‌اند و در این میان راهبردهای پیشنهادی برای ایران مطرح می شود که طراحی نظام جامع مشوق‌های مالی از جمله یارانه مستقیم یا تخفیف مالیاتی برای خریداران از جمله این راهبردها است در این زمینه دولت می‌تواند در قالب طرح‌های «خودروی پاک» بخشی از هزینه خرید را از طریق وام بدون بهره یا تخفیف در مالیات بر ارزش افزوده جبران کند.
معافیت گمرکی برای قطعات وارداتی مورد نیاز در تولید داخلی تا زمانی که عمق ساخت داخل به‌صورت کامل محقق نشده است در کنار تسهیلات بانکی ویژه برای خرید خودروهای هیبریدی می تواند راهگشا باشد.
حمایت از تولیدکنندگان داخلی از طریق ایجاد صندوق توسعه فناوری‌های خودروی پاک با هدف سرمایه‌گذاری در تولید موتورهای برقی، باتری‌ها و سیستم‌های مدیریت انرژی در کنار اعطای تسهیلات به شرکت‌هایی که عمق ساخت داخل را افزایش می دهند و همچنین ایجاد مراکز تحقیق و توسعه مشترک بین دانشگاه‌ها و خودروسازان از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. بی شک اجرای نظام منسجم حمایت مالی از خریداران خودروهای هیبریدی می‌تواند پیامدهای مثبت متعددی به همراه داشته باشد که ار جمله این موارد کاهش قیمت نهایی از طریق مشوق‌ها است چرا که افزایش خرید و در نتیجه، افزایش تولید را به دنبال دارد.
افزایش اشتغال و توسعه فناوری داخلی، کاهش مصرف انرژی و یارانه سوخت و کاهش آلودگی و ارتقای سلامت عمومی نیز دستاوردهای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و خریداران خودروهای هیبریدی است.
حمایت از خریداران خودروهای هیبریدی با عمق ساخت داخل نه‌تنها یک سیاست زیست‌محیطی، بلکه اقدامی راهبردی در جهت تحول صنعتی، صرفه‌جویی اقتصادی و توسعه فناوری ملی است. ایران با برخورداری از ظرفیت‌های مهندسی و نیروی انسانی متخصص، می‌تواند با اجرای برنامه‌های حمایتی هدفمند، سهم قابل‌توجهی از بازار خودروهای پاک منطقه را در اختیار گیرد. در این راستا پیشنهاد می‌شود دولت در قالب برنامه پنج ساله توسعه، ردیف بودجه مشخصی برای یارانه خرید خودروهای هیبریدی تعیین کند. از سوی دیگر خودروسازان ملزم به افزایش سالانه عمق ساخت داخل در قطعات کلیدی شوند. و بانک‌ها و موسسات مالی نیز تسهیلات ویژه ای برای خریداران خودروهای با فناوری سبز فراهم کنند و با
فرهنگ‌سازی برای آگاهی از مزایای این خودروها، اطلاع‌رسانی عمومی در دستور کار قرار گیرد.
در نهایت، تحقق اهداف بلندمدت در کاهش آلودگی هوا، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و ارتقای صنعت خودرو، بدون حمایت مالی و اعطای مشوق‌های مؤثر به خریداران خودروهای هیبریدی با عمق ساخت داخل ممکن نخواهد بود. این اقدام نه‌تنها پاسخ به نیازهای امروز، بلکه سرمایه‌گذاری برای آینده‌ای پاک‌تر، اقتصادی‌تر و فناورانه‌تر است.
