به گزارش خودروکار - جلیل سالاری، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی در برنامه صف اول سیما با بیان اینکه هم اکنون ۹۰ درصد نیاز کاتالیست کشور با همکاری تولید کنندگان داخل کشور تأمین میشود گفت: این تلاش ها ادامه دارد تا به خودکفایی کامل در این عرصه برسیم.
سؤال: یکی از مهمترین موضوعاتی که شاید مطرح شود این است که طی سه سال گذشته در حوزه شرکت ملی پخش و پالایش چه اتفاقی افتاد، چه راهبردهایی را شما تدبیر کردید و الان وضعیت در این حوزه چیست؟
جلیل سالاری: زمانی که ما وارد مجموعه شدیم، مواجه با کرونا بودیم، مصرف کشور بسیار پایین بود، از یک طرف دیگر؛ دولت گذشته یک سری تعهداتی ایجاد کرده بود، شاید نزدیک ۱۱ میلیون بشکه بنزین تعهدات ایجاد شده بود. بخشی از تعهدات را مبالغش را هم گرفته و در خزانه هزینه شده بود.
سؤال: برای صادرات؟
سالاری: برای صادرات، یعنی تعهد شده بود با یک قیمت ثابتی بدون این که محموله تحویل شود، و یک بخشی از محموله هم صادرات شده بود، ولی منابع آن وصول نشده بود، هنوز هم مشکل است؛ نزدیک ۳۸۵ میلیون دلار منابع وصول نشده بود و به اشخاص واسطه صادر شده بود، این افراد مراجعه میکردند نزدیک ۲۴ تا ۲۵ شرکت بودند، اینها را باید تعیین تکلیف و رفع تعهد میکردیم. یک بخش در این بخش تلاش شد که تدریجاً آن تعهدات را، قیمتها هم خیلی نازل بود شاید بشکهای هشت تا ۲۸ دلار صادر شده بود؛
ولی بعد ما باید بشکهای ۵۵ تا ۶۰ دلار این تعهدات را میدادیم، چون این مبالغ را دریافت کرده بودند. مبالغ هم به حسابهای شرکت نبود، عملاً اینها به خزانه واریز شده بود و مصرف شده بود. تدریجاً هم شرایط به گونهای بود که بخشی هم از مخازن مصرف شده بود. ما هم مواجه بودیم با ایام زمستان، قطعاً باید بخش ذخیرهسازی را یک مقدار توسعه میدادیم، نیاز بود که ذخیرهسازی را افزایش دهیم، از آن طرف مواجه بودیم با وضعیت سامانه مان، در ابتدای ورود به مجموعه؛ مشکل محک سامانه بود، چون به سامانه توجه نشده بود؛ بحث پشتیبانی آن، قشر زیادی از مردم بودند که مشکل کارت داشتند، شاید نزدیک یک تا یک و نیم میلیون نفر.
سؤال: به صورت رسمی معمولاً کارت کنار گذاشته شده بود؟
سالاری: متقاضیان یک سری تقاضا داشتند که عملاً متقاضی بودند صدور کارتشان انجام نشده بود، وقتی مراجعه کردیم به خزانهمان، دیدیم ما نزدیک ۹ هزار و ۲۰۰ کارت بیشتر موجودی نداریم و از یک طرف یک و دو دهم مردم متقاضی هستند.
تأمین کارت سوخت یکی از چالشهای مجموعه بود
ما نزدیک ۱۵ میلیون کارت را در سه نوبت تأمین کردیم. زمان تحویل کارت به مردم؛ یکی از سؤالات مردم و درخواستها بود. با اقداماتی که انجام شد، زمان را کوتاه کردیم، حتی ما یک سامانه درخواست را گذاشتیم که عدم مراجعه به پلیس ۱۰+ را اجرا کردیم که زمان یک ماهه شد. الان هم در بازه یک هفته کارت سوخت را برای مردم تحویل میدهیم. به موازات آن، یکی از تکالیفی که در مجموعه بود، بحث تمرکز حسابها و شفافسازی بود. ما نزدیک ۸۰۰ حساب یک طرفه و دو طرفه داشتیم. اینها از سال ۹۷ تکلیف شده بود، کسی اقدام نکرده بود، این حسابها را حساب واحد خزانه کردیم. تمام اینها را متمرکز کردیم.
یعنی از آن ۸۰۰ حساب؛ یک واحد حساب خزانه نداریم؟
سالاری: بله، در واحد خزانه است؛ مستقیم بانک مرکزی است. ما حسابی غیر از حساب خزانه دیگر نداریم، یعنی تمام حسابها و فروشهای ما، ما ۳۷ تا ۳۸ منطقه و ۲۳۲ ناحیه داریم، اینها فروش را در همه مناطق انجام میشد، نیاز بود اینها بیاید حساب متمرکز شود؛ یک چالشی حوزه نرم افزاری مجموعه بانک مرکزی داشت، با هماهنگیهایی که انجام شد، همکاران ما در بخش آیتی کمک کردند این حسابها در یک بازه زمانی شش ماهه که از سال ۹۷ مانده بود، این تمرکز حساب و شفافسازی در این بخش انجام شد. یکی از موضوعات دیگر؛ ما در بخش و حوزه تأمین کالا مشکل داشتیم. همین سامانههای ما، اکثر کارتخوانهای ما دچار مشکل بود. خرابی کارتخوانها بالا بود.
ما از شرکتهای دانشبنیان بومی استفاده کردیم
شرکتهای پشتیبان فعال شد و کارتخوانها عملاً با توجه به شرکتهای دانشبنیان بومی شد و الان ما یک سامانه جیتیاس هم گذاشتیم که مرتب پایش میشود. خرابیها از ۴۵ درصد به زیر پنج درصد آمد. این اقداماتی که در این بخش در آن گام انجام شد. از آن طرف هم تلاش کردیم که هم مشکل خاموشی را حل کنیم، نه دیگر در آن زمستان ۱۸ میلیارد ما سوخت برای نیروگاهها دادیم، مصارف یک دفعه رشدش صعودی شد؛ ۷۵ میلیون مصرف بود این عدد رسید به ۹۴، سال بعد رسید به ۱۰۵، بعد رسید به ۱۱۸ یعنی افزایش تصاعدی با همان زیرساختهای قبل، یک اتفاقاتی هم افتاده بود که هر گونه توسعه را ممنوع کرده بودند، یعنی در بخش ایجاد ذخیره، مخازن و غیره، ما آن مصوبات را اصلاح کردیم، عملاً رفتیم طرحهای توسعه را در مجموعهها شکل دادیم.
سؤال: این افزایش یا سیر صعودی مصرف ناشی از این نبود که بعد از کرونا، در دوران کرونا سفرها کم بود و بعد این اتفاق افتاد؟
سالاری: قطعاً در شش ماه اول ما نزدیک ۷۴ تا ۷۵ میلیون پیشرفت داشتیم، یک دفعه این عدد در شش ماه دوم که بحث کرونا حل شد رسید به ۸۴ میلیون لیتر، بعداً این عدد رسید به ۹۴ میلیون، یعنی تدریجاً. از یک طرف دیگر هم سازمان ما حدود یک و دو دهم میلیون خودرو به کشور اضافه میکردیم، این عملاً پنج تا شش میلیون افزایش مصرف روزانه در سطح کشور بود، شرکت ملی پالایش و پخش الان با آن شرایطی که در کشور است، روزی در بخش حمل و نقل فقط حدود ۲۲۰ میلیون سوخت؛ بنزین و گازوئیل را جابهجا میکنیم، یعنی نزدیک ۱۲۷ تا ۱۲۸ میلیون سوخت در حوزه حمل و نقل بنزین مصرف میشود یا ۸۴ تا ۸۵ میلیون در حوزه نفت و گاز مصرف میکنیم. حدود ۲۰ میلیون سیانجی مصرف میشود.
سؤال: یکی از موضوعات اولیه بحث انضباط مالی بود، بحث عمل به تعهداتی که پیشفروش شده بود، بعد شما باید در این دولت آنها را پرداخت میکردید و صادرات میکردید، یکی از بحثهایی که فرمودید، موضوع مربوط به ناوگانی که حمل و نقل است، الان وضعیت آن چطور است؟
سالاری: ما در بخش ناوگان هم نیاز بود ترمیم ناوگان انجام دهیم، در آن شرایط ما ۱۵۰۰ ناوگان را اضافه کردیم، از آن طرف سیاست الگوی حمل را عوض کردیم. ما نگاهمان این بود که ما ۱۰ درصد الگوی حمل را از مجموع حوزه نفتکش و جادهپیما منتقل کنیم به خط لوله، روی همین شرایط هم بود. الان نزدیک ۱۴ هزار کیلومتر خط لوله داریم، هزار کیلومتر خط لوله؛ ۲۲۰ تا اضافه شد، یک عدد نزدیک حدود ۴۶۰ تا هم آماده بهرهبرداری است،
تا پایان سال حدود هزار کیلومتر خط لوله اضافه میشود
ما نزدیک حدوداً ۱۰۳ میلیارد لیتر با الگوی حمل جادهای استفاده میکنیم، عدد خیلی بالاست، بنابراین یک شعاع ۱۲۰ تا ۱۳۰ کیلومتری در حال جابهجایی این حجم سوخت هستند. ضرورت بود این شعاع را کوتاه کنیم. از یک طرف برای این که دسترسی مردم به حوزه حمل و نقل باشد.
سؤال: ما الحمدلله یک کشور پهناوری هستیم از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب، نمیشود با برخی از کشورهای همسایه که این توانمندی را دارند ما به صورت تهاتر سوآپ کنیم؟
سالاری: ما در گذشته این برنامه را داشتیم. موضوع سوآپ را یک ظرفیتی در نکا داریم، الان آن جا؛ که ظرفیت ۵۰۰ هزار بشکه، در گام اول ۳۰۰ هزار بشکه الان در آنجا ظرفیت انتقال است، از طرف دیگر نزدیک دو و نیم میلیون ظرفیت ذخیرهسازی قبلاً انجام شده، یک زمانی ما هم از حوزه ترکمنستان استفاده میکردیم؛ از ترکمنباشی بنزین را جابهجا میکردیم، الان هم برنامه داریم. حوزه ماخاچکالا باز حمل دریایی را داشتیم و یک مقدار روابط گذشته، چون روی دیپلماسیها خیلی با کشورهای همجوار مناسب نبوده، این شرایط به هم خورد، اخیراً این دولت اقداماتی که انجام داد؛ خصوصاً توجهی که به همسایگان کرد، ما توانستیم این روابط را ترمیم کنیم و بتوانیم در حوزه جابهجایی سوخت، به نوعی سوآپ از بالا و تحویل در جنوب را انجام دهیم. در همین شرایط هم بود که ما زیرساختهایی ایجاد میکنیم در منطقه شمال، از یک طرف دیگر حوزه شمال ما مثلاً انبار چالوس، مجموعه رشت ما خطوط لوله دارند که بتوانیم از حمل دریایی مسیر انتقال را انجام دهیم. در شرایطی که ترددها در حوزه شمال بالاست، عملاً بتوانیم این تسهیل و سوخترسانی را انجام دهیم.
سؤال: یکی از موضوعاتی که همواره محل مناقشه است؛ میزان مصرف بنزین در داخل کشور است که برخی براوردها نشان میدهد که تقریباً نسبت به آن حد نصابی که دنیا مصرف میکند، دو تا سه برابر است، این ناشی از چیست؟ چرا مصرف سوخت ما این قدر زیاد است؟
سالاری: چند نکته در این بخش است. ما در سال ۱۴۰۰ این عدد نزدیک به ۳۷ و ۷ دهم میلیارد مصرف بنزینمان بود، ۱۴۰۱ این رسیده به ۳۸ و سه دهم، ۱۴۰۲ رسید به ۴۲ و سه دهم. الان ما پیش بینی ما ۴۶ است، یعنی تفاوت اینها یک عدد ۳۹ میلیون لیتری است و اگر ما نفتگاز و سایر فراوردهها را هم اضافه کنیم، یعنی ما ۴۱ میلیون لیتر در این بازه زمانی افزایش داشتیم. چه اتفاقی افتاده؟ ما تعداد ناوگان حمل و نقلمان هم در حوزه سواری سبک بخش بنزینی، هم دیزلی؛ حدود ۳۱ میلیون هستند با مجموعه موتورسیکلتها که نگاه کنیم و غیره. پس این نشان میدهد که هم خودروها فرسوده است، نیاز به نوسازی ناوگان را انجام دهیم. اسقاط خودروها؛ همان طور در سال ۸۶ انجام میدادیم اتفاق بیفتد. از یک طرف دیگر میزان مصرف است.
به استانداردهای مصرف باید توجه شود
خیلی از جاها الان مصرف بنزین ۱۰۰ به چهار است ولی ما ۱۰۰، ۱۴- ۱۰۰، ۱۵ – ۱۰۰، ۱۲ مصرفمان است. این نتیجهاش این میشود که ما هر سال که این عدد یک میلیون خودرو را به کشور اضافه میکنیم، خودرویی هم از چرخه خارج نمیکنیم.
پنج تا شش میلیون روزانه به مصرف بنزین کشور اضافه میکنیم
پنج تا شش میلیون اضافه کردن به مصرف بنزین کشور؛ یعنی همین پالایشگاه تهران که کنار ماست؛ شش میلیون بنزین تولید میکند، یعنی ما یک پالایشگاهی در قد و قواره تهران بتوانیم بسازیم، نزدیک سه تا چهار میلیارد دلار باید سرمایهگذاری شود، آن هم در یک بازه زمانی سه تا چهار ساله که بتواند نیاز یک سال کشور را تأمین کند. پس این نیاز است که حوزه بهینهسازی و مدیریت مصرف را یک توجه ویژهای کنیم و از طرف دیگر هم روی ناوگان، هم اسقاط خودرو توجه شود و هم سبد سوخت را توسعه دهیم. ما نباید همیشه توجه به بنزین و خودروهای بنزینی کنیم. بالأخره تکلیف قانون است، امسال در قانون بودجه آمده، بحث خودروهای هیبریدی، پایه برقی، حوزه سیانجی که یک زمانی توجه کردیم؛
۲۵۰۰ جایگاه سیانجی ایجاد شد
نزدیک چهار میلیون به ناوگان اضافه شد؛ اینها کمک کرد. دوگانهسوزی فرایندش اتفاق افتاد، هم تبدیل کارخانهای، هم تولید کارگاهی کمک کرد به این قضیه، نیاز است در این بخشها اقدام شود. ما در حوزه شرکت ملی پالایش و پخش، بخش مدیریت مصرف سوخت را جدی گرفتیم؛ هم در سیاست غیرقیمتی هم هست. اقداماتی هم اخیراً انجام میدهیم، بالأخره شکاف قیمتی در داخل کشور با کشورهای همجوار بسیار بالاست.
یک لیتر گازوئیل در افغانستان نزدیک ۵۱ هزار تومان است
گازوئیل ۳۰۰ تومان داریم، این شکاف قیمتی، خودش زمینهای برای قاچاق است؛ بنابراین ما در بخش حمل و نقل، علیرغم این که تکلیفی از قانون ۹۳ و ۹۷ بوده، سامانه سپهتن و سیپاد بوده، اجرا نشده بود، ما الان سامانه پیمایش برخط خودمان آمدیم طرح مپینگ را گذاشتیم، بر اساس این دیگر از ماه آینده هم در حوزه خودروهای سنگین اجرا میکنیم که عملاً خودرویی که فعالیت دارد، عملکرد دارد، بتواند سهمیه سوخت دریافت کند.
سؤال: بعد از قصه ناوگان، دیگر چه طرحهایی را در دستور کار داشتید؟
سالاری: یک بخشی در این بخش است. ما همان طور که گفتم نزدیک ۲۲۰ میلیون مصارفمان در بخش حمل و نقل است. یک بخش در حوزه صنعت است که ۱۶ دستگاه متولی هستند. ما آن جا پایش میکنیم، انحراف دستگاه متولی را تعیین تکلیف میکنیم، بخشی از آن را هم به تولید ربط میدهیم، یعنی کسی که پروانه بهرهبرداری دارد ولی عملکرد ندارد، عملاً باید متناسب با تولید سوخت دریافت کند، حالا در حوزه صنعت یا بخشهای دیگر است، همه این بخشها را در این ساماندهی که انجام میشود و یک کاهش مصرف هم در این بخش عملاً اتفاق افتاده که در این حوزهها انجام میدهیم. یک بخش دیگر هم حوزه نیروگاهی است.
۴۵ میلیون لیتر سوخت در نیروگاهها به صورت میانگین مصرف میشود
نزدیک ۴۴ تا ۴۵ میلیون لیتر سوخت در نیروگاهها به صورت میانگین مصرف میشود. این عدد یک عدد قابل توجهی است. به نیروگاهها در حوزه راندمان توجه کردیم که بالأخره اینها باید در بخش راندمان که تکلیفی در برنامه ششم بوده؛ به تناسب باید به راندمان نیروگاه اضافه شود.
سؤال: این موضوعات که گاهی اوقات زمستانها دچار مشکل میشود؟
سالاری: قطعاً بالأخره حوزه نیروگاهها هم؛ حوزه راندمان را افزایش دهند، یعنی ما سیاچپیها را باید در این حوزه گسترش دهیم. این است که ۱۸ میلیارد مصرف سوخت مایع در بخش نیروگاهی است و نزدیک به ۸۵ تا ۸۶ میلیارد سوخت گاز را؛ یک عدد ۹۵ تا ۹۶ میلیارد قابل توجه است. ما صرفاً فقط در حوزه نیروگاهی مصرف کنیم. بالأخره در حوزه نیروگاهی هم به سوختهای تجدیدپذیر توجه شود و هم این که در بخش سیاچپیها و افزایش راندمان نیروگاهها که باید یک بخشی هم مدیریت مصرفی است که باید به وسیله مردم اتفاق بیفتد.
الان تمام سرمایه کشور را میبریم در سوخت و میسوزانیم. حساب کنید اگر ما ۱۰ تا ۲۰ درصد این سهم را کاهش دهیم، بررسی کردیم دیدیم اگر این اتفاقات بیفتد، عملاً ما ۵۰ درصد صرفهجویی داریم. یعنی شما حساب کنید مثلاً الان ۱۱۸ تا ۱۲۰ میلیون مصرف سوختمان، میرسد به ۶۰ میلیون، یعنی ۶۰ میلیون سوخت اضافه میشود، هم صادرات دارد، خوراک پتروشیمیها و زنجیره پتروشیمی اضافه میشود.
سؤال: ما الان ظرفیت برای صادرات نداریم؟
سالاری: قطعاً با این شرایطی که این روندی که الان در کشور و مصارفی که است؛ لجستیک مجموعه هم جواب نمیدهد. ما بالأخره باید از جنوب کشور حجم زیادی سوخت را منتقل کنیم به مرکز کشور، چون قطب تولید ما عمدتاً در جنوب است، قطبهای مصرف ما از مرکز به شمال تهران را ببینید؛ نزدیک ۲۰ تا ۲۱ میلیون مصرف بنزین تهران فقط هست.
سؤال: ۲۱ میلیون لیتر؟
سالاری: ۲۱ تا ۲۲ میلیون لیتر روزانه ما فقط در تهران مصرف میکنیم. مگر ناوگان تهران چه تعداد است؟ این نشان میدهد که ما در حوزه مدیریت مصرف؛ بدمصرفی داریم و درست عمل نمیکنیم. در همین تهران، همین ترافیکها را ببینید، این دورها را ببینید در مجموعهها، این است که این عدد قابل توجه است و در این ایام هم یک مقدار رشد مصرف اضافه شد. ما همین مدیریت تهران را همکاران من بخواهند فقط سوخت تهران را تأمین کنند.
از چند مرکز باید سوخت بیاوریم و در تهران ذخیره کنیم
ما از چند مرکز باید سوخت را بیاوریم در تهران ذخیره کنیم که بتوانیم روزانه این ۳۴۰، ۳۵۰ جایگاهی که در تهران داریم، تأمین کنیم. فقط بخش حمل و نقل را. حالا بخشهای سنگین، صنعت، نیروگاهی و ... در کنار این قضیه است.
این نیاز است که حوزه مدیریت مصرفی، توجه ویژهای شود به این قضیه. ما هم در این بخشها در حوزه هم...، فراهم شد، مردم درخواست کارتشان را میتوانند به موقع دریافت کنند، عددی هم که الان ۱۶۰ لیتر را دادیم برای حوزه شخصی؛ عدد قابل توجهی است. ما پایش هم که میکنیم، رفتار را میبینیم، میبینیم رفتار میتواند اگر مدیریت شود، این کفایت مصرف را میکند و این نیاز است واقعاً، بعد خودروهایی که جدید اضافه میشود، آن استانداردها طبیعتاً باید رعایت شود. ما خودروی فرسوده را خارج کنیم که بتوانیم بخشی از این سوخت کشور را ببریم در چرخه و در زنجیره تولید، در تأمین خوراک صنایع و پتروشیمیها و ارزش افزوده برای کشور ایجاد شود.
سؤال: طرح جامع کیفیسازی؛ وضعیتش به کجا انجامیده، الان در حوزه فراوردهها؟
سالاری: ما زمانی که وارد مجموعه شدیم، چند اتفاق افتاده بود، مثلاً پالایشگاه لاوان را یادم است از سال ۹۰ و ۹۱ که وارد بنزینسازی شد، تکمیل کرده بودیم، به خاطر یک کاتالیست این متوقف بود تا سال ۱۴۰۰، ما در سال ۱۴۰۱ با یک اقدامی کاتالیست را داخل کشور آمدیم از دانشجویان بومی استفاده کردیم، شش ماه عمل شد و در شش ماه نفتهایی که فروش میرفت تبدیل به ملی شد یک میلیون به بنزین کشور اضافه شد.
در ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ ،۲۱۰ هزار بشکه به ظرفیت پالایشگاه آبادان اضافه شد
به همین ترتیب در ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ اتفاق افتاد که ما ۲۱۰ هزار بشکه به ظرفیت پالایشگاه آبادان اضافه شد در روز صنعت نفت. در پالایشگاه اصفهان به همین ترتیب؛ ما نزدیک ۱۸ میلیون به منابع یورو برای کشور اضافه شد.
پالایشگاه شیراز آماده بهره برداری است
پالایشگاه شیراز تقریباً آماده بهرهبرداری است و تکمیل شده است. واحدهای دوم آبادان تکمیل شده و به بهرهبرداری رسیده است. در یکی از مسائلی که ما به آن توجه نشده بود، قانون در این قضیه بود؛ بخش نفتکوره بود؛ که ظرفیت نفت کوره پالایشگاهها باید کیفیسازی شود، ما اینها را از دانشجوی فنی داخلی استفاده کردیم. الان همه طرحها، یک تکلیفی در قانون گذاشتیم، بند «ر» بود که در برنامه هفتم هم دوباره تکلیف شد که شرکتها همه؛ ۴۰ درصد سود پالایشی خود را میآورند در پروژهها و این سرمایه برای اجرای پروژههاست. همه اینها یک طرح جامع دارند و این طرح جامع دارد پایش میشود و شروع آن از سال گذشته اتفاق افتاد، بعضیها پیشرفتهای ۵۰ تا ۵۵ درصدی دارند، بعضیها در مرحله شروع عملیات هستند، چون اینها دانش فنی بومی استفاده کردند، چون مراحل آزمایشگاهش باید انجام میشد و در سال آینده یک بخش انجام میشود.
در پروژه و پالایشگاه جدیدالاحداث بوده که یک سری معضلات و مشکلاتی داشتند، بخشی از اینها در دولت قبل که طرح موضوع شده، اینها پتروپالایشگاه نبودند، پالایشگاه هم نبودند، محصول کیفی تولید نمیکردند، اینها آمد الحاق شد و الگوی آنها اصلاح شد که اینها بتوانند فراوردهای اصلی را تولید کنند. آنها هم الان بعضیها نزدیک ۶۰ تا ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارند که امیدواریم در سال آینده به بهرهبرداری برسند.
سؤال: یکی از موضوعات مهمی که حتی بازتاب جهانی داشت، کمکی بود که در حوزه فناوری جمهوری اسلامی ایران به ونزوئلا کرد به خاطر این که پالایشگاههای خود را سرپا کند، چون آمریکاییها تحریم سنگین کرده بودند و دولت ونزوئلا در حال سقوط بود. ما از لحاظ تجهیزات فنی و بحث خودکفایی در چه مرحلهای قرار داریم؟