سوپر وارداتی در باک، تورم در سفره/سوخت لوکس یا عامل فشار تورمی؟
به گزارش خبرنگار خودروکار - ایران روزانه بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر بنزین مصرف میکند، در حالی که تولید داخلی حدود ۹۶ تا ۱۲۰ میلیون لیتر است و سالانه صدها هزار میلیارد تومان هزینه صرف یارانه بنزین معمولی می شود که کسری بودجه و تورم را به دنبال دارد. کارشناسان معتقدند این طرح میتواند مقدمهای برای اصلاح کلی یارانه انرژی بوده و منابع صرفهجوییشده را به سمت سرمایهگذاری در پالایشگاهها یا انرژیهای جایگزین هدایت کند.
بنزین سوپر وارداتی معمولاً با استاندارد یورو 5 و عدد اکتان بیشتر از 95 و حدود ۹۸ عرضه میشود که برای موتورهای مدرن بهخصوص خودروهای وارداتی و توربوشارژ مناسبتر بوده و مقاومت بیشتری در برابر پدیده «ناک» یا پیشاحتراق دارد.
سوخت با اکتان بالا در خودروهای جدید، لوکس یا با سیستمهای پیشرفته تزریق سوخت میتواند باعث عملکرد بهتر، صدای ناک کمتر و در برخی موارد مصرف سوخت کمتر شود از این رو استقبال از این بنزین برای این دسته از خودروها به مراتب بالا خواهد بود. در حال حاضر هرلیتر بنزین سوپر وارداتی در بورس انرژی و بازار با قیمت آزاد و با لیتری ۸۰ هزار تومان عرضه میشود که این هزینه بهصورت مستقیم به خریدار منتقل میشود اما با این حال طی روزهای گذشته شاهد صف های طولانی خودروهای لوکس برای استفاده از بنزین سوپر وارداتی با هدف تجربه رانندگی بهتر بوده ایم. هرچند این حرکت بخشی از یک سیاست بزرگتر برای مدیریت مصرف سوخت بوده اما به طور قطع واردات بنزین با قیمت آزاد میتواند کمکی به کاهش فشار بر روی تولید داخلی و قاچاق سوخت داشته باشد و در عین حال موجب نگرانیهایی درباره آینده سیاستهای یارانهای شود.
در عینحال نیز این پرسش را مطرح می کند که آیا این روند منجر به تشدید فاصله طبقاتی و عمیق تر شدن این فاصله شود یا خیر؟
برخی از کارشناسان این موضوع را تایید می کنند و معتقدند دونرخی بودن پنهان اثرات منفی بر افزایش فاصله طبقاتی خواهد داشت و باعث می شود قشر مرفه که توان تامینه هزینه این سوخت را دارند از سوخت باکیفیت، موتور سالمتر، هزینه تعمیر کمتر بهره مند شوند و در مقابل قشر متوسط و ضعیف با سوخت ضعیفتر شاهد استهلاک بیشتر و هزینه تعمیر بالاتر
باشند که در عمل منجر به شکل گیری یک تبعیض غیرمستقیم خواهد شد و حتی در صورت عدم تغییر قیمت بنزین یارانه ای شاهد کیفیت متفاوت خدمات باشیم.
در اینمیان شاهد نابرابری در دسترسی نیز خواهیم بود چرا که در بسیاری از شهرها بنزین سوپر وارداتی یا موجود نیست یا به صورت محدود و ناپایدار عرضه می شود که در صورت ادامه این روند بنزین با کیفیت تبدیل به یککالای لوکس شده و کیفیت پایین بنزین به استاندارد عمومی تبدیل خواهد شد.
در چنین شرایطی اگر بنزین معمولی به استاندارد قابل قبول برسد و بنزین سوپر تنها برای خودروهای خاص باشد، درآمد حاصل از فروش اینبنزین صرف حملونقل عمومی و بهبود کیفیت سوخت خواهد شد و در این شرایط فاصله طبقاتی کمتر نیز خواهد شد. اما به طور کلی روند فعلی بهنفع طبقه بالا و به ضرر طبقه متوسط و پایین است و در صورت ادامه، شکاف طبقاتی عمیقتر خواهد شد و تنها در صورتی عادلانه خواهد بود که همزمان کیفیت بنزین یارانهای افزایش و سیاست حمایتی نیز همزمان اجرا شود تا سوخت باکیفیت تبدیل به «امتیاز طبقاتی» نشود.
از این رو بررسی اثر اقتصادی بنزین سوپر وارداتی بر اقتصاد و تورم را میتوان در کوتاهمدت همچون یک مُسکن، در میانمدت پرهزینه و در بلندمدت خطرناک دانست مگر آن که بتوان به درستی آن را مدیریت کرد.
انتطار می رود در اثر کوتاه مدت این اقدام شاهد کاهش بر روی تولید داخل و واردات اضطراری باشیم چرا که دولت از این طریق می تواند همچنان بنزین یارانهای را کنترل و بخش کوچکی از مصرف را از طریق بازار آزاد تامین کند که این اقدام مانع از شوک ناگهانی قیمت شده و نارضایتی ایجاد نمی کند.
در میان مدت نیز انتظار افزایش هزینه پنهان در اقتصاد وجود دارد چرا که به نوعی منجر به افزایش غیرمستقیم هزینه حمل و نقل شده و در عین حال فشار مضاعفی به اقتصاد مولد وارد می کند بنابراین شاهد افزایش قیمت خدمات، بدون اعلام رسمی افزایش بنزین و تورم خزنده خواهیم بود. از سوی دیگر هزینه سوخت قشر متوسط و تولیدکننده افزایش و قدرت خرید او کاهش می یابد و ناگزیر از حذف مصارف غیر ضروری خواهد شد که این خود به معنای
رکود تقاضا، کاهش گردش پول و کند شدن اقتصاد واقعی خواهد شد.
در ادامه نیز در این شرایط وابستگی جدید ارزی را به دنبال خواهد داشت که به تحریم ها و شوک سیاسی حساس بوده و در صورت گسترش، فشار ارزی را تشدید کرده و به جای اصلاح ساختار اقتصاد وابسته را پدید خواهد آورد.
بنابراین در جمع بندی اثر بنزین سوپر وارداتی بر تورم را می توان کمکی کوتاه مدت برای دولت، هزینه ای میانمدت برای مردم و ریسکی بلند مدت برای اقتصاد دانست.
در اینمیان پیش بینی می شود اثر بنزین سوپر وارداتی بر تورم سال آینده به صورت غیر مستقیم و از مسیر حمل و نقل، خدمات، تعمیر و نگهداری خودرو و همچنین انتطارات تورمی قابل توجه وبه یک تا ۲.۵ واحد درصد برسد که حدود ۱٫۵ تا ۳ درصد افزایش تورم
را منجر خواهد شد.
دلیل این امر انتظار محور اقتصاد ایران است و عرضه بنزین سوپر وارداتی با قیمت فعلی احتمال ارزیابی قیمت واقعی بنزین از سوی دولت و احتمال اصلاح قیمت بنزین یارانهای را افزایش می دهد که این انتطارات حتی در صورت عدم وقوع منجر به نیمی تا یک درصد تورم اضافه خواهد شد. بنابراین به صورت کلی هرچند بنزین سوپر وارداتی به تنهایی تورمزا نیست اما تورمسازِ تدریجی است.
گزارش از میترا ممسنی
