سیاست سبز یا خطای استراتژیک/ پیامد حذف بنزین خودروهای صفر بر تشدید آلودگی هوا چیست؟
به گزارش خبرنگار خودروکار - در حالی مصوبه هیات وزیران از ۱۵ آذرماه اجرایی خواهد شد که مجلس شورای اسلامی نسبت به مصوبه اخیر دولت ایران واکنش نشان داده و عنوان کرده که با حذف سهمیه یا بنزین یارانهای برای خودروهای صفر کیلومتر مخالفت کرده و خواستار بررسی بیشتر این مصوبه شده است.
برخی نمایندگان، بند حذف سهمیه یارانهای برای خودروهای نوشماره را غیرعادلانه و نیازمند بازبینی دانستهاند و یکی از نمایندگان تاکید کرده که موضوع باید در هیات تطبیق قوانین بررسی شود.
بنابراین، دستکم فعلاً مجلس بهصورت رسمی با حذف سهمیه برای خودروهای صفر مخالفت کرده یا خواهان تأمل بیشتر شده است.
براساس برآوردهای رسمی، بیش از ۷۰ درصد آلودگی هوای زمستانی در کلانشهرها ناشی از منابع متحرک یا به عبارتی خودروهای بنزینی و دیزلی شخصی، موتورسیکلتها و ناوگان حملونقل عمومی است این در حالیست که میانگین سن خودروهای در حال تردد نیز نسبت به استانداردهای جهانی بسیار بالاتر است و هر سال تعداد زیادی از خودروها باید بهدلیل فرسودگی از چرخه خارج شوند، اما نرخ واقعی اسقاط بسیار کمتر از نیاز است.
در چنین بستر آلوده و فرسودهای، سیاست حذف خودروهای صفر بنزینی، بدون برنامه میتواند فشار را بر ناوگان قدیمی افزایش دهد.
ایده اصلی این سیاست، تسریع حرکت به سمت خودروهای پاک است؛ اما در نبود زیرساختها، بازار ایران با چالشهای جدی روبهرو میشود چرا که خودروهای برقی و هیبریدی کافی نیستند و قیمت مدلهای موجود برای بخش بزرگی از جامعه نیز غیرقابلدسترسی است. ضمن آن که شبکه شارژ در بسیاری از شهرها وجود ندارد و تسهیلات خرید و مشوقهای مالی کافی نیست.
بنابراین، حذف خودروهای بنزینی صفر بهجای انتقال تقاضا به خودروهای پاک، میتواند آن را به سمت خودروهای کارکرده هدایت کند.
در چنین شرایطی با حذف خودرو صفر بنزینی از بازار و فراهم نبودن جایگزین برقی مناسب، مصرفکنندگان راهی جز مراجعه به بازار خودروهای کارکرده ندارند که
این مسئله منجر به ایجاد زنجیره ای خواهد شد
به طور قطع در چنین شرایطی شاهد افزایش شدید تقاضا برای خودروهای کارکرده خواهیم بود چرا که خانوارهای متوسط و ضعیف قدرت خرید خودرو برقی یا هیبریدی را ندارند. پس گزینه منطقی برای آنها خودروهای کارکرده است بنابراین قیمت خودروهای دست دوم افزایش خواهد یافت این در حالیست که به دنبال این اتفاق ،کاهش عرضه خودرو صفر باعث کمیاب شدن خودروهای کمکارکرد و افزایش قیمت آنها میشود. در نتیجه حتی خودروهای ۸ تا ۱۵ ساله نیز با افزایش ارزش مواجه میشوند. از سوی دیگر با افزایش تقاضا برای این دسته از خودروها شاهد کاهش اسقاط خودروهای فرسوده خواهیم بود چرا که همرمان با افزایش ارزش خودروهای قدیمی در بازار ، انگیزه اسقاط این دسته از خودروها از بین میرود و مالکان ترجیح میدهند خودرو را در بازار آزاد فروخته و سود بیشتری دریافت کنند. بنابراین سن متوسط ناوگان افزایش مییابد و خودروهای آلایندهای که باید از چرخه خارج میشدند، همچنان باقی میمانند.
گزارش ها نشان می دهد خودروهای کارکرده به ویژه مدلهای قدیمیتر، از نظر آلایندگی تفاوت چشمگیری با خودروهای صفر استاندارد دارند چرا که مصرف سوخت بیشتر، احتراق ناکاملتر، استهلاک بالاتر موتور
و دارای نقصهای فنی هستند که اغلب کشف تعمیر نمیشوند به طوری که بر اساس برآوردهای کارشناسی، یک خودروی ۱۵ ساله میتواند تا چهار برابر یک خودروی صفر یورو۵ آلاینده منتشر کند.
از سوی دیگر، حدود ۱۰ درصد خودروهای فرسوده، بیش از نصف آلودگی ترافیکی را تولید میکنند.
براین اساس اجرا و موفقیت چنین سیاستهایی، نیازمند فراهم بودن پیشنیازهای مهمی همچون عرضه گسترده و مقرونبهصرفه خودروهای برقی داخلی، وامهای کمبهره و یارانه خرید، شبکه سراسری ایستگاههای شارژ، واردات هدفمند خودروهای هیبریدی و برقی و اجرای واقعی طرح اسقاط و مشوقهای کافی است و در غیاب این عناصر، حذف خودروهای بنزینی تنها میتواند به رکود بازار خودروهای صفر، رشد بازار دستدوم ها و افزایش آلایندگی منجر شود.
بنابراین با توجه به وضعیت اقتصادی و زیرساختهای فعلی، حذف بنزین از خودروهای صفر کیلومتر بدون برنامه جامع و بدون جایگزین واقعی، احتمالاً پیامدی معکوس خواهد داشت به طوری که با اجرای این مصوبه شاهد افزایش تقاضا برای خودروهای کارکرده، افزایش قیمت خودروهای دستدوم، کاهش تمایل به اسقاط، افزایش ماندگاری خودروهای فرسوده و افزایش آلایندگی ناشی از خودروهای قدیمی خواهیم بود. در چنین شرایطی راهحل مناسب، اتخاذ سیاستهای تدریجی و هوشمندانه همراه با ایجاد زیرساخت، توسعه خودروهای پاک داخلی، حمایت اقتصادی و اجرای واقعی طرح اسقاط است؛ در غیر این صورت، حذف خودرو صفر بنزینی نهتنها مؤثر نخواهد بود بلکه میتواند آلودگی را تشدید کند.
