پیشنهاد حمایت مالی و ارزی از تولید خودروهای هیبریدی در مسیر گذار به اقتصاد سبز
به گزارش خودروکار - در چنین شرایطی، گذار به فناوری‌های نوین از جمله خودروهای هیبریدی می‌تواند هم‌زمان چندین هدف استراتژیک همچون کاهش مصرف انرژی، بهبود کیفیت هوا، افزایش بهره‌وری صنعتی و توسعه فناوری‌های داخلی را محقق کند.
اما بدون شک تحقق این اهداف بدون حمایت هدفمند دولت و نهادهای سیاست‌گذار ممکن نیست چرا که تولید خودروهای هیبریدی مستلزم سرمایه‌گذاری اولیه بالا، دسترسی به فناوری‌های پیچیده، و مدیریت بهینه منابع ریالی و ارزی است که تنها با سیاست‌گذاری صحیح و پشتیبانی ساختاری از سوی حاکمیت قابل دستیابی هستند.
یکی از دلایل اصلی برای حمایت از تولید خودروهای هیبریدی، وضعیت بحرانی آلودگی هوا در کلان‌شهرهای ایران است. براساس گزارش‌های رسمی، حدود ۷۰ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از وسایل نقلیه است. خودروهای هیبریدی به‌دلیل استفاده هم‌زمان از موتور درون‌سوز و موتور برقی، مصرف سوخت را تا ۳۰ الی ۵۰ درصد کاهش می‌دهند و آلایندگی آن‌ها به‌طور قابل‌توجهی کمتر از خودروهای بنزینی معمولی است.
از سوی دیگر، ایران با وجود دارا بودن منابع نفت و گاز، با بحران مصرف بالای سوخت‌های فسیلی روبه‌رو است این در حالیست که هزینه یارانه‌های انرژی سالانه ده‌ها میلیارد دلار برآورد می‌شود بنابراین گسترش خودروهای هیبریدی می‌تواند بخشی از این یارانه پنهان را کاهش دهد و منابع مالی آزادشده را به سمت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناورانه هدایت کند.
به‌بیان دیگر، تولید خودروهای هیبریدی نه‌تنها یک ضرورت صنعتی بلکه یک الزام زیست‌محیطی و اقتصادی برای کشور است.
در این میان یکی از چالش‌های اصلی صنعت خودروسازی ایران، وابستگی زیاد به واردات قطعات کلیدی است. این وابستگی، صنعت را در برابر نوسانات ارزی و تحریم‌ها آسیب‌پذیر کرده است. بنابراین، هرگونه حرکت به‌سمت خودروهای هیبریدی باید با افزایش عمق ساخت داخل همراه باشد.
در خودروهای هیبریدی، اجزای پیچیده‌ای مانند موتور الکتریکی، باتری، سیستم مدیریت انرژی و واحد کنترل مرکزی نقش حیاتی دارند و سرمایه‌گذاری در بومی‌سازی این فناوری‌ها نه‌تنها به خودکفایی صنعتی منجر می‌شود بلکه ظرفیت صادرات فناوری و دانش فنی را نیز افزایش می‌دهد. در این شرایط دولت می‌تواند از طریق اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت، معافیت‌های مالیاتی، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و ایجاد خوشه‌های صنعتی تخصصی، عمق ساخت داخل در بخش خودروهای هیبریدی را افزایش دهد. تجربه کشورهایی مانند چین و هند نشان می‌دهد که حمایت‌های هدفمند از زنجیره تأمین داخلی، می‌تواند ظرف چند سال به خوداتکایی در تولید خودروهای کم‌مصرف منجر شود.
به طور قطع توسعه فناوری‌های پیشرفته بدون تخصیص منابع مالی کافی امکان‌پذیر نیست. تولید خودروهای هیبریدی به سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه، زیرساخت‌های تولید باتری، آموزش نیروی انسانی و توسعه خطوط مونتاژ نیاز دارد.
در شرایط محدودیت منابع ارزی کشور، سیاست‌گذاران باید اولویت تخصیص منابع ارزی را به فناوری‌های نوینی چون هیبریدی‌سازی اختصاص دهند. واردات هدفمند مواد اولیه و تجهیزات موردنیاز، در کنار مدیریت بهینه منابع ریالی، می‌تواند تضمین‌کننده پیشرفت پروژه‌های تولیدی باشد.
به‌طور مشخص، بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت صمت باید در چارچوب برنامه‌ای هماهنگ، منابع ارزی لازم برای واردات تجهیزات کلیدی (مانند سلول‌های باتری و موتورهای الکتریکی) را تأمین کنند و هم‌زمان، منابع ریالی داخلی را برای حمایت از تولیدکنندگان قطعات داخلی اختصاص دهند.
دولت و نهادهای سیاست‌گذار باید نقشی فراتر از تأمین منابع مالی ایفا کنند. در واقع، نقش کلیدی آن‌ها در طراحی سیاست‌های حمایتی هوشمندانه و پایدار است.
این سیاست‌ها می‌تواند شامل مواردی همچون ایجاد مشوق‌های مالی برای خریداران خودروهای هیبریدی، مانند تخفیف مالیات، کاهش عوارض شماره‌گذاری یا اعطای تسهیلات بانکی و تدوین استانداردهای الزام‌آور مصرف سوخت و آلایندگی که خودروسازان را به سمت تولید محصولات هیبریدی سوق دهد، باشد.
سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های معتبر خارجی به‌منظور انتقال فناوری و دانش فنی، ایجاد مراکز تحقیقاتی تخصصی برای توسعه سامانه‌های هیبریدی در همکاری با دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و
برنامه‌ریزی بلندمدت برای زیرساخت شارژ و خدمات پس از فروش که ضامن اعتماد مصرف‌کنندگان است نیز از جمله سیاست‌هایی است که دولت می‌تواند مسیر توسعه خودروهای هیبریدی را به شکلی تدریجی، پایدار و متکی بر ظرفیت‌های داخلی هدایت کند.
سرمایه‌گذاری در تولید خودروهای هیبریدی می‌تواند آثار گسترده‌ای بر اقتصاد ملی داشته باشد.
از منظر اشتغال‌زایی، ایجاد خطوط تولید جدید، توسعه زنجیره تأمین داخلی و شکل‌گیری صنایع جانبی مانند تولید باتری، موتورهای الکتریکی و سیستم‌های کنترل هوشمند، فرصت‌های شغلی متعددی ایجاد خواهد کرد و از دیدگاه صرفه‌جویی ارزی، کاهش واردات سوخت و قطعات خارجی در بلندمدت باعث بهبود تراز تجاری کشور می‌شود.
برای تحقق تولید خودروهای هیبریدی با عمق ساخت داخل، می‌توان اقداماتی همچون تدوین نقشه راه ملی خودروهای هیبریدی با اهداف کمی مشخص برای تولید و سهم بازار، ایجاد صندوق ویژه حمایت از فناوری‌های سبز با مشارکت دولت و بانک‌ها برای تأمین تسهیلات ارزان، حمایت از پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه باتری و موتور الکتریکی و اعطای امتیازات صادراتی به خودروسازانی که درصد بالایی از قطعات داخلی را استفاده می‌کنند را پیشنهاد کرد. در عین حال الزام خودروسازان بزرگ به اختصاص درصدی از تولید خود به مدل‌های هیبریدی تا سال معین، اجرای برنامه آموزش نیروی انسانی متخصص در زمینه مهندسی الکترومکانیک، شیمی باتری و سیستم‌های کنترلی و استفاده از تجربه کشورهای موفق (مانند چین، ژاپن و کره جنوبی) برای الگوبرداری از مدل‌های حمایتی اثربخش نیز از دیگر راهکارهای پیشنهادی است. بنابراین توسعه خودروهای هیبریدی در ایران، نه یک انتخاب لوکس بلکه یک ضرورت استراتژیک است. این فناوری می‌تواند پلی میان خودروهای بنزینی سنتی و خودروهای تمام‌برقی آینده باشد و مسیر گذار به اقتصاد سبز را هموار کند.
دولت و نهادهای سیاست‌گذار با اتخاذ سیاست‌های حمایتی هوشمندانه، تخصیص منابع مالی هدفمند، و تقویت زیرساخت‌های علمی و صنعتی، می‌توانند زمینه‌ساز تحولی بزرگ در صنعت خودرو کشور شوند.
حمایت از تولید خودروهای هیبریدی با عمق ساخت داخل، به معنای سرمایه‌گذاری در آینده‌ای پاک‌تر، پایدارتر و رقابت‌پذیرتر برای اقتصاد ایران است.
