پلاک خودروها در کشورهای مختلف؛ از تاریخچه جهانی تا کاربرد حروف بومی و لاتین
به گزارش خودروکار - پلاک خودرو، برچسبی است که روی خودروها نصب می‌شود و اطلاعات مرتبط با مالکیت و ثبت خودرو را نشان می‌دهد. این شناسه به‌منظور شناسایی خودرو در پرونده‌های قانونی و ترافیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پلاک خودرو برای اتومبیل یا موتورسیکلت یکی از مهمترین اجزای هر وسیله نقلیه در سراسر جهان است. در قاره‌های مختلف، پلاک‌های خودرو، موتورسیکلت، کامیون و ون از نظر اندازه، رنگ، قالب و کد متفاوت هستند و آنها را به عنصری جذاب از نظر جغرافیایی در هر گوشه از کره زمین تبدیل می‌کنند. اگر به ماشین علاقه دارید یا عاشق سفر هستید، احتمالاً با پلاک ناآشنایی روبرو شده‌اید که توجه شما را جلب کرده است.
در قانون شماره‌گذاری بیشتر کشورها مالکان وسایل نقلیه ملزم به متصل کردن پلاک هم به جلو و هم به عقب وسیله نقلیه هستند، البته در برخی کشورها برخی از وسایل نقلیه مانند موتورسیکلت تنها ملزم به اتصال پلاک در عقب هستند.
در پایگاه داده‌های ملی اکثر کشورها شماره پلاک خودرو نشان‌دهنده مشخصاتی از خودرو مانند شرکت سازنده، مدل، رنگ، سال تولید، اندازه موتور، نوع سوخت مصرفی و کارکرد خودرو و همچنین نام و آدرس مالک خودرو است.
در قوانین شماره‌گذاری برخی کشورها پلاک خودرو به‌طور دائم به آن خودرو تعلق می‌یابد و در برخی دیگر این پلاک به شخص تعلق می‌گیرد. اگر خودرو اوراق شده یا به کشور دیگری وارد شود، نیازمند پلاک‌گذاری مجدد است. در این حالت برخی کشورها مانند چین، مالک خودرو را ملزم به پلاک‌گذاری مجدد خودرو وارد شده به کشور می‌کنند و برخی دیگر مانند آمریکا پلاک موقتی برای خودروهای واردی ثبت می‌شود.
تاریخچه پلاک خودرو در جهان
پلاک به عنوان شناسه وسیله نقلیه نخستین بار در سال ۱۸۸۴ در کشور کانادا برای کالسکه مورد استفاده قرار گرفت، هرچند به‌جای بدنه کالسکه، توسط اسب به دوش کشیده می‌شد.
اولین باری که پلاک روی یک خودرو نشست، در ۱۴ اوت سال ۱۸۹۳ در کشور فرانسه بود. دولت فرانسه در این سال، ماشین‌های پلیس پاریس را به پلاک مجهز کرد. با تقلید از فرانسوی‌ها، حدود سه سال بعد دولت آلمان نیز نصب پلاک روی وسایل نقلیه را الزامی ساخت.
هلند نخستین کشوری است که در سال ۱۸۹۸ پلاک خودرو را ملی‌سازی کرد. این پلاک‌ها به ترتیب از یک شماره‌گذاری شده بودند، هرچند رویه تخصیص پلاک در سال ۱۹۰۶ تغییر یافت.
در سال ۱۹۰۱ آمریکایی‌ها نیز شروع به نصب پلاک روی ماشین‌های خود کردند. البته این پلاک‌ها نه به صورت دولتی، بلکه به صورت شخصی توسط مالک ساخته و در قسمت عقب ماشین نصب می‌شدند. مدت زیادی طول نکشید که پلاک‌های دولتی به مالکان ماشین‌ها تحویل داده شد. دولت آمریکا در سال ۱۹۰۳، پلاک‌های آهنی لعاب‌دار یکسانی را روی خودروهای موجود در ایالت «ماساچوست» نصب کرد. در سال ۱۹۱۰ کاربرد فلز در ساخت پلاک ماشین به یک امر رایج تبدیل شد و پلاک‌های سرامیکی، چوبی، برزنتی و چرمی به طور کامل از دور خارج و منسوخ شدند. در سال ۱۹۲۰، پلیس ماساچوست تصمیم گرفت وظیفه ساخت پلاک خودروهای این ایالت را بر عهده زندانیان بگذارد.
قوانین پلاک خودرو در اروپا و آمریکا
در کشورهای اروپایی، قوانین پلاک خودرو معمولاً مشروح‌تر و جامع‌تر هستند. پلاک‌ها معمولاً شامل کد کشور، یک عدد ثبت و کد خصوصی مالک می‌باشد. همچنین، قوانین مربوط به تغییر پلاک در زمان فروش خودرو نیز بسیار قابل توجه است.
در برخی از پلاک‌های خودرو، پرچم‌ها می‌توانند به ما در شناسایی کشور مبدا وسیله نقلیه کمک کنند. اما همیشه اینطور نیست! در واقع، پلاک‌های اتحادیه اروپا ستاره‌های EC را نشان می‌دهند. در این صورت، ما باید برای فهمیدن محل ثبت خودرو به حروف پلاک اروپایی تکیه کنیم.
در مورد پلاک با کوتاه‌ترین شماره، موناکو با کد ۴ کاراکتری برنده رقابت است. این بهتر از واتیکان است که پلاک‌های آن حداقل از ۷ کاراکتر تشکیل شده‌اند. همچنین طولانی‌ترین پلاک‌های خودرو متعلق به ایرلند (۹ کاراکتر) هستند.
در همین حال در ایالات متحده، هر ایالت قوانین خاص خود را برای پلاک خودرو دارد. به‌طور کلی، اکثر ایالت‌ها نیاز به نصب پلاک جلو و عقب دارند. برخی ایالت‌ها نیز امکان استفاده از پلاک موقت را برای مدت معین فراهم می‌کنند.
چه قوانینی برای پلاک خودرو و موتورسیکلت در جهان وجود دارد؟
به طور کلی، هر کشور دارای قوانین خاصی برای پلاک خودرو و موتورسیکلت است. این قوانین به موارد متعددی مثل ابعاد و نوع پلاک، نحوه ثبت و صدور پلاک و فناوری به‌کاررفته در طراحی پلاک اشاره می‌کنند. مهمترین قوانین پلاک خودرو شامل موارد زیر می‌شوند:
- ثبت و پلاک‌گذاری قانونی خودرو و موتورسیکلت به محض خرید یا ورود به کشور
- پرداخت هزینه‌های مربوط به ثبت و صدور پلاک توسط مالک بر اساس تعرفه‌های قانونی
- معتبر بودن پلاک خودرو و موتورسیکلت
- تعلق پلاک ماشین یا موتورسیکلت به مالک
- خوانا بودن پلاک خودرو یا موتورسیکلت و پاکیزه نگه داشتن آن
- ممنوعیت تغییر یا جعل پلاک خودرو یا موتورسیکلت
- رعایت مقررات مربوط به نوع، ابعاد و قابلیت‌های خاص در پلاک خودرو
پلاک بین المللی خودرو چیست؟
بیشتر افراد و گردشگران دوست دارند با خودروی شخصی خود به خارج از کشور سفر کنند. در این صورت باید پلاک ترانزیت بگیرند، در غیر اینصورت خروج از کشور با خودروی شخصی میسر نیست. نصب پلاک ترانزیت باعث می‌شود در کشورهای خارجی احراز هویت میسر باشد و امنیت آنها تامین شود.
نحوه کاربرد الفبای بومی و لاتین در پلاک خودرو
پلاک خودروها در سطح بین‌المللی تابع قوانین داخلی هر کشور است ولی الزامات بین‌المللی مانند شناسایی در مرزها و استانداردهای بین‌المللی معمولا باعث شده‌اند که کشورها هنگام طراحی پلاک‌ها به خوانایی برای افراد خارجی، تشابه با قالب‌های شناخته‌شده و استفاده از الفباها/اعداد قابل فهم بین‌المللی توجه داشته باشند.
بسیاری از کشورهایی که زبان رسمی یا غالب‌شان الفبای غیرلاتین است، در پلاک‌ها یا از الفبای خود + الفبای لاتین یا از حروفی مشترک بین لاتین و الفبای بومی استفاده می‌کنند، یا فقط لاتین را انتخاب کرده‌اند.
۱. کشورهایی که الفبای غیرلاتین دارند اما پلاک خودروهای آنها حاوی حروف لاتین یا فقط اعداد/حروف قابل شناسایی در سطح بین‌المللی است شامل کشورهای آمریکای لاتین نظیر آرژانتین که سیستم پلاک‌گذاری دارند که در آن الفبای لاتین به کار می‌رود.
یا کشورهایی که زبانشان از الفبای «سیریلیک» است (مثل برخی کشورهای اروپای شرقی)، بعضی از حروفی که در لاتین و سیریلیک شبیه هستند را در پلاک به کار می‌برند تا افراد خارجی بتوانند آنها را راحت‌تر بخوانند. مثلاً بوسنی و هرزگوین پلاک‌هایی دارند که تنها از حروفی استفاده می‌شود که در لاتین و سیریلیک معادل بصری دارند.
الفبای سیریلیک، یک سیستم نوشتاری است که در سده ۹ میلادی در منطقه بالکان ساخته شد و امروزه در کشورهای زیادی استفاده می‌شود از جمله وسیه، اوکراین، بلاروس، بلغارستان، صربستان، مغولستان. این خط شبیه لاتین نیست ولی بعضی حروف ظاهری مشترک دارند مثل A, E, K, M, O, T که هم در لاتین و هم در سیریلیک وجود دارند.
در جزایر مقدونیه شمالی نیز پلاک‌های جدید شامل کد کشور (NMK) و ترکیب‌هایی است با حروف لاتین و عدد. البته بین نسخه لاتین و سیریلیک، برای خوانایی توازنی برقرار شده است.
۲. کشورهایی که الفبای غیرلاتین دارند اما روی پلاک‌ها، الفبای بومی+ ترجمه یا معادل لاتین درج می‌شود.
در کشورهای عربی اغلب روی پلاک‌ها علاوه بر استفاده از اعداد و حروف عربی، نسخه لاتین هم نوشته می‌شود یا رابطه‌ای تعریف شده که مثلا حروف عربی معادل لاتین خاصی داشته باشند تا برای افراد خارجی قابل خواندن باشد.
در سیستم پلاک مراکش نیز از حرفی عربی برای سری و سپس شماره استفاده می‌شود اما معمولا معادل لاتین آن حرف هم شناخته شده است.
کشورهایی که الفبای غیرلاتین یا اعداد + زبان بومی دارند.
۳. کشورهایی که پلاک خودروی آنها الفبای غیرلاتین یا اعداد + زبان بومی دارد.
کشورهایی همچون چین، کره جنوبی و ژاپن بخش‌هایی از پلاک را به حروف لاتین هم دارند یا حداقل کد کشور یا برخی حروف لاتین را استفاده می‌کنند اما «غالب پلاک بر پایه زبان/خط بومی» است.
برخی کشورهای دیگر که در صدور پلاک خودرو از حروف لاتین استفاده می‌کنند عبارتند از:
- ایالات متحده: پلاک‌ها از حروف لاتین و اعداد عربی تشکیل شده‌اند.
- کانادا: زبان‌های انگلیسی و فرانسوی رسمی هستند؛ پلاک‌ها معمولا از حروف و اعداد لاتین تشکیل شده‌اند.
- بریتانیا: پلاک‌ها منحصرا از حروف لاتین و اعداد عربی تشکیل شده‌اند.
- استرالیا و نیوزیلند: پلاک‌ها به زبان انگلیسی (خط لاتین) هستند.
- هند، پاکستان، آفریقای جنوبی، نیجریه، کنیا و سایر کشورهای مشترک‌المنافع: از حروف و اعداد انگلیسی روی پلاک‌ها استفاده می‌کنند.
در مجموع در بسیاری از کشورهایی که انگلیسی زبان رسمی نیست، به دلیل استانداردهای بین‌المللی ثبت خودرو (کنوانسیون وین در مورد ترافیک جاده‌ای) معمولا از حروف لاتین استفاده می‌شود.
