اجرای یک بسته سیاستی ترکیبی؛ ضرورت استراتژیک توسعه پایدار شهری/ ارتقای شاخص‌های سلامت عمومی با برنامه جامع اسقاط
به گزارش خبرنگار خودروکار - بسیاری از شهرهای بزرگ جهان در حال گذار به حمل‌ونقل پاک مبتنی‌بر برقی‌سازی و سوخت‌های پاک هستند؛ روندی که نیازمند اعمال محدودیت‌های جدی بر ناوگان درون‌سوز و اجرای برنامه‌های مؤثر اسقاط است.
مطالعات نشان داده که یک خودروی فرسوده، گاه تا ۲۰ برابر بیشتر از یک خودروی استاندارد آلایندگی تولید می‌کند. ترکیبات خطرناک مانند ذرات معلق، اکسیدهای نیتروژن، مونواکسید کربن و هیدروکربن‌های نسوخته از خروجی این وسایل متصاعد می‌شود و بخش قابل‌توجهی از آلودگی هوای کلان‌شهرها را تشکیل می‌دهد که این آلودگی‌ها به صورت مستقیم با افزایش آسم، بیماری‌های قلبی–عروقی، سرطان ریه و مرگ‌ومیر زودهنگام مرتبط است.
از سوی دیگر ناوگان درون‌سوز به صورت مستقیم عامل انتشار میلیون‌ها تُن دی‌اکسیدکربن در سال است. از آنجا که خودروهای فرسوده بازدهی سوخت پایین‌تری دارند، سهم بیشتری در افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای ایفا می‌کنند از این رو اعمال محدودیت و خروج این خودروها از چرخه استفاده، اقدامی ضروری در مسیر گذار به اقتصاد کم‌کربن و تحقق تعهدات اقلیمی کشورهاست.
تداوم آلودگی هوا هزینه‌های پنهان فراوانی بر اقتصاد ملی تحمیل می‌کند که از جمله هزینه درمان بیماری‌ها، کاهش بهره‌وری نیروی کار، آسیب به زیرساخت‌ها و افزایش هزینه‌های دولتی در حوزه بهداشت و محیط زیست است. بنابراین مطالعات نشان می‌دهد حذف هر خودروی فرسوده می‌تواند میلیاردها تومان از این هزینه‌ها را به‌طور غیرمستقیم کاهش دهد.
در حال حاضر وسیله نقلیه فرسوده، معمولاً مصرف سوختی دو تا سه برابر یک وسیله مدرن دارد. در کشوری که یارانه سوخت بخش قابل توجهی از بودجه عمومی را می‌بلعد، ادامه استفاده از ناوگان فرسوده نوعی اتلاف سرمایه ملی است و با اسقاط خودروهای کم‌بازده، مصرف سوخت ملی به‌طور قابل توجهی کاهش یافته، فشار بر پالایشگاه‌ها کم می‌شود و امکان صادرات یا تخصیص بهینه انرژی فراهم می‌شود.
بنابراین برنامه‌های گسترده اسقاط، علاوه بر کاهش آلودگی، می‌تواند به رونق صنایع خودروسازی، قطعه‌سازی و بازیافت کمک کند و در نهایت ایجاد مراکز اسقاط استاندارد، افزایش تقاضا برای خودروهای پاک و برقـی، و توسعه خدمات حمل‌ونقل اشتراکی به ایجاد فرصت‌های جدید شغلی منجر خواهد شد.
دستیابی به کاهش آلودگی و تسریع در نوسازی ناوگان نیازمند اعمال مجموعه‌ای از محدودیت‌ها است که از جمله این محدودیت ها می توان به محدودیت تردد شهری ، سیاست های مالیاتی و اقتصادی از جمله افزایش مالیات یا عوارض برای خودروهای پرمصرف و آلاینده و ارائه تخفیف‌ها و مشوق‌های مالی برای خرید خودروهای پاک و برقی اشاره کرد. تشدید معاینه فنی و استانداردهای آلایندگی با تکیه بر راهکارهایی همچون کاهش دوره اعتبار معاینه فنی برای خودروهای مسن، سخت‌گیرانه‌تر کردن معیارهای سنجش آلایندگی و منع فعالیت وسایل نقلیه‌ای که استانداردها را پاس نمی‌کنند نیز می‌تواند در این مسیر راهگشا باشد.
به طور قطع اعمال محدودیت کافی نیست؛ زیرا بخشی از جامعه به دلیل شرایط اقتصادی، ناچار به استفاده از خودروهای کهنه است در این راستا لزوم تقویت زیرساخت های اسقاط حایز اهمیت است.
ایجاد مراکز اسقاط استاندارد با ظرفیت بالا، نظارت بر فرآیند بازیافت برای جلوگیری از ورود دوباره قطعات فرسوده به بازار و مکانیسم‌های تشویقی برای تحویل خودروهای فرسوده زیرساخت های لازم در این مسیر است.
در ادامه می توان با ارائه تسهیلات کم‌بهره یا یارانه خرید خودروهای کم‌مصرف و برقی، امکان تهاتر خودرو فرسوده با بخشی از قیمت خودروی جدید و کاهش تعرفه واردات برای خودروهای پاک با هدف تسریع نوسازی ناوگان شرایط را برای اسقاط و نوسازی خودروهای فرسوده را فراهم کرد. در این میان لازم است با هدف جلوگیری از رانت و فساد احتمالی، سامانه‌ای شفاف برای ثبت و ردیابی فرآیند اسقاط از زمان تحویل وسیله تا تخریب و بازیافت نهایی ایجاد شود.
تجربه کشورهای موفق نشان می‌دهد که اعمال محدودیت بر وسایل درون‌سوز تنها زمانی نتیجه‌بخش است که هم‌زمان زیرساخت‌های حمل‌ونقل پاک از جمله توسعه زیرساخت شارژ سریع و عمومی، گسترش حمل‌ونقل عمومی برقی، حمایت از موتورسیکلت‌های برقی و به‌روزرسانی ناوگان تاکسیرانی و باربری به مدل‌های پاک تقویت شود چرا که این اقدامات نه‌تنها آلودگی را کاهش می‌دهد بلکه به کاهش هزینه‌های
سوخت و ترافیک نیز کمک می‌کند.
معضل آلودگی هوا و مصرف بالای انرژی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های امروز کشورهاست. بخش عمده‌ای از این مشکل ناشی از استفاده گسترده از وسایل نقلیه درون‌سوز، به‌ویژه خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده است. تجربه جهانی ثابت کرده که اعمال محدودیت‌های هوشمند، همراه با برنامه جامع اسقاط و نوسازی ناوگان، مؤثرترین راهکار برای کاهش آلایندگی، بهبود کیفیت هوا، صرفه‌جویی در مصرف سوخت و ارتقای شاخص‌های سلامت عمومی است.
بنابراین، تدوین و اجرای یک بسته سیاستی ترکیبی شامل محدودیت‌های تردد، مشوق‌های اقتصادی، سخت‌گیری قانونی و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل پاک، یک ضرورت استراتژیک برای توسعه پایدار شهری و حفاظت از سلامت نسل‌های آینده به‌شمار می‌رود.
اسقاط
