سالی که کمبود تراشه دنیا را تغییر داد
کمبود تراشه [پردازشگرهای نیمه هادی] از ابتدای سال 2021 آشکار شد، در همان ابتدای سال هم خودروسازان دنیا لب به شکوه گشودند و اعلام کردند که سیلیکون کافی برای تقاضای شدید بازار در اختیار ندارند. شواهد هم نشان داد که کمبود تراشه برای صنعت خودروی جهانی بیش از 200 میلیارد دلار زیان به بار آورد. سایر صنایع هم به اندازه صنعت خود درمانده شده اند. سونو سایت SonoSite Inc از زیرمجموعه های فوجی فیلم که تأمین کننده ماشین های سونوگرافی است در سال 2021 مجبور شده است بابت تراشه هایی که 1.49 دلار می خریده، 65 دلار بپردازد.
حتی کمپانی اَپل که بزرگترین خریدار تراشه ها [پردازشگر] است و سرآمدترین رویه های مدیریت زنجیره تأمین در دنیا را در اختیار دارد، از زیان های کمبود تراشه در امان نماند. این غول عظیم فناوری که در کوپرتینوی کالیفرنیا مستقر است، در فصل تابستانی که گذشت 6 میلیارد دلار در گردش مالی خود زیان متحمل شد که به 6 میلیارد دلار زیان برای فصل زمستان منجر شده است.
حالا سؤال این است که چرا تأمین کنندگان نمی توانند ظرفیت ها را بالا ببرند؟ زیان های سال 2021 و مکافاتی که صنایع مختلف با آن مواجه بودند نشان داد که استخراج و تولید سیلیکون بسیار پرهزینه و زیان بر است. ساخت هر کارخانه تولید تراشه بین 3 تا 4 سال زمان و بیش از 10 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد. برای مثال شرکت سازنده نیمه هادی تایوانی Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. [به طور خلاصه TSMC] ظرف 3 سال آینده 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری خواهد کرد تا ظرفیت تولید خود را افزایش دهد. همین شرکت تایوانی در حال ایجاد یک کارخانه جدید در آریزونای آمریکا با سرمایه گذاری 12 میلیارد دلار است. مشکل این جا است که زودتر زمان برای بهره برداری از این کارخانه سال 2024 است.
در حال حاضر TSMC صاحب نیمی از سهم بازار تراشه در دنیا است. برای همین هم هست که بیشتر کشورهای پیشرفته دنیا دست به دامن تایوان شده اند. بعد از TSMC شرکت سامسونگ الکترونیک Samsung Electronics Co مقام دوم سازنده تراشه در دنیا است و 17 درصد از سهم بازار تراشه دنیا را در اختیار دارد. تمرکز تولید تراشه در تایوان و کره جنوبی، سایر کشورهای دنیا را با وضعیت ناخوشایندی رو به رو کرده است. از این رو کشورهایی مثل چین در حال ایجاد یا افزایش ظرفیت در زمینه تولید تراشه هستند.
شرکت بین المللی تولید نیمه هادی چین Semiconductor Manufacturing International Corp با این که توسط ایالات متحده تحریم شده است در حال افزایش ظرفیت در استان های شنژن و شانگهای است. کشور ژاپن در حال حمایت از TSMC برای ایجاد جوینت ونچر [سرمایه گذاری مشترک] با کمپانی سونی ژاپن است که یک کارخانه تولید با سرمایه گذاری 7 میلیارد دلار در ژاپن ایجاد کند. آلمان هم از ایجاد کارخانه اینتل در خاک خودش استقبال کرده است.
در آمریکا هم قرار است با همکاری TSMC در آریزونا با سرمایه گذاری 17 میلیارد دلاری، کارخانه تراشه ایجاد شود. همچنین با 20 میلیارد دلار سرمایه گذاری مشترک با اینتل قرار است کارخانه های جدید اینتل ایجاد شوند. کشور هندوستان هنوز از لحاظ زیرساخت و اکوسیستم، آمادگی داشتن کارخانه های تراشه سازی را ندارد با این حال برای رسیدن به کشورهای دیگر تقلا می کند و برای این کار مشوق های مالی در نظر گرفته است.
جری ساندرز بنیانگذار شرکت ابزارهای میکرو پیشرفته Advanced Micro Devices Inc می گوید: «مردان واقعی fabs دارند» منظور از fabs کارخانه تولید میکروچیپ است اما به نوع جناس ناقص از واژه fans یعنی هوادار هم هست. [به بیان دیگر مردان واقعی هوادار نمی خواهند کارخانه چیپ سازی می خواهند.] کمبود تراشه در سال 2021 مفهوم حرف های او را بیشتر روشن کرد.
